karthą

Borith est herba fullonum vtilis ad lauandum karthą ca 1500 WokLub 20r

Wyraz hasłowy Karta Hasło konkordancji Borith
Wyraz(y) w transliteracji karthą Podstawa glosowania borith
Język wyrazu obcego hebrajski
1379

Lokalizacja wyrazu w rękopisie

Karta/strona karta
Numer 20
Folio/kolumna r
Umiejscowienie marginalne - prawy margines
Wiersz 3

Opis gramatyczny

Transkrypcja formy podstawowej wyrazu hasłowego Karta (rzeczownik)
Forma (w transkrypcji) karta
Część mowy rzeczownik
Fleksem rzeczownik
Liczba pojedyncza
Przypadek mianownik
Rodzaj żeński

Uwagi

W Sstp wydrukowano ze skrótem Erz 28.

Borith to hebrajska nazwa rośliny, objaśniana jako 'mydlnica lekarska'. W Vulgacie pojawia się u użyciu przenośnym, w kontekście daremnych prób samodzielnego oczyszczenia się grzesznika przed Bogiem (Jer 2, 22, por. też Mal 3, 2).
Dobór wyrazu karta jako polskiego odpowiednika borith przez glosatora WokLub jest niezbyt trafny. Wprawdzie kartę, czyli 'szczeć' można opisać jako 'ziele folusznicze', ale nie jako 'użyteczne do mycia'.
Zapewne glosa jest efektem nieporozumienia, gdyż w sukiennictwie używano dwóch różnych roślin określanych mianem herba fullonum - mydlnicy do odtłuszczania wełny, a szczeci do jej gręplowania. Oba procesy służą chemicznemu i fizycznemu oczyszczaniu surowca do wyrobu przędzy, więc szczeć pasuje do prawdopodobnego biblijnego kontekstu, ale nie do drugiej części def. drukowanej w VEx: utilis ad lavandum.

Bibliografia

Erzepki B. 1908: Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490, “Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” XXXIV, s. 28.

Jak cytować?
Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych, red. nauk. Ewa Deptuchowa, oprac. inf. Maciej Godny, https://rozariusze.ijp.pan.pl, stan z dnia: 15.10.2024 r.