Albo
spójnik
Formy gramatyczne
| Spójnik współrzędny | ||
|---|---|---|
| forma | najstarsze poświadczenie | najmłodsze poświadczenie |
| a<lbo> | ca 1500 WokLub 46r | |
| albo | 1440 RozPaul 152v | ca 1500 WokLub 147r |
| albo | ca 1500 WokLub 66r | ca 1500 WokLub 68v |
Znaczenia
-
1. spójnik spajający synonimiczne człony alternatywy 'czyli' 'sive, vel'
- Livor (...) id est [[in..dia]] invidia contencio violatio … dicitur eciam wlnus vnde illud cuius livore sanati sumus vlg. othokem albo szynosczya 1440 RozPaul 152v
- Fritellum uel fritellium id est molli<m>ellum uel piperparium sc. illud instrvmentum cum quo piper territur [[quia]] wyerczoch albo tarka quia frangit grana piperis uel alterius seminis et est perforatum ab anteriori parte XV p. post. RozOss I 91vb
- <P>orca (...) est mater vel vxor porci vel terra dicitur que eminet inter duos sulcos in agro proprie broszda albo zagon Sed lira dicitur illud quod defossum est XV p. post. RozOss I 156vb
- <S>ilurus (...) est piscis parws et minutus mląnka albo *mrzeywka XV p. post. RozOss I 184ra
- Acerbus (...) id est immaturus sawer kwaszny albo nyedostaly, albo nyevyrzaly ca 1500 WokLub 3r
- Asserere id est affirmare bestetigen vel plantare povyadącz albo myenycz ca 1500 WokLub 14v
- Biga ein karre carruca idem est karrą albo yednokolye vel liber ca 1500 WokLub 19r
- Camisia eyn hemde vel caumisia a cauma gslo albo koschvlą ca 1500 WokLub 22r
- Camomilla est quedam herba camillen rvmyen albo rvmyonek ca 1500 WokLub 22r
- Circiter refertur ad numerum et ad tempus blysko albo okolo ca 1500 WokLub 27v
- Citharedus ein harpfen spiler citharista idem lvthnyk albo gadzyecz ca 1500 WokLub 28r
- Cloaca id est latrina ein heimlich gemach srzącz albo szakret ca 1500 WokLub 29r
- Coma ein flecht oder zopff vel oratio breuis vel crinis albo grzyvą ca 1500 WokLub 30r
- Cratis eyn rost oder flecht oder hurt vel reticula. Craticula diminutiuum eyn kleyn rost rost albo szyathką ca 1500 WokLub 35r
- Cussinus eyn kussen podvszka albo zaglovek ca 1500 WokLub 36v
- Deffecerant othstapyly albo othstali ca 1500 WokLub 37v
- Exequie (...) begencknysse der totten officia mortuorum zalomsche albo poklady albo pogrzeby ca 1500 WokLub 48r
- Explorator eyn nachspurer oder speher spyegyerz albo ląząką ca 1500 WokLub 48v
- Parabola gathka [[albo baszn]] albo przepovyescz ca 1500 WokLub 49v
- Fucus est animal maior ape non mellificans sed aliis mel comedens Etiam dicitur color quo mulieres se depingunt trad albo psczmyel albo rvmyenydlo vel oszą ca 1500 WokLub 55r
- Girgillare haspeln oder garnwinden szvkacz albo obraczacz ca 1500 WokLub 57v
- Gurgustium dicitur modica spelunca vel domus pauperis Inde gurgustium id est obscurum et latens habitaculum pyekvtha albo chalvpa vel locus tabernarum tenebrosus vbi turpia conviuia fiunt vel vbi pisces mittuntur vlg. szad<z> vel rethe piscatorum Versus Iob XL Numquid implebis sagenas pelle eius et gurgustium piscium capito eius (Iob 40, 26) ca 1500 WokLub 59v
- Habitus nalog albo svyczay ca 1500 WokLub 59v
- Indicare weysen zakazacz albo zapovyedzyecz ca 1500 WokLub 65v
- Inpingvatus thlvsty albo karmny vnde dici<m>us porcos inpingvatos alias karmnye ca 1500 WokLub 67v
- Institor id est mercator kramarz albo kvpyecz ca 1500 WokLub 68r
- Insultare est quadam cauillatione et derisione hostem deiicere vel insilire et de alterius iniuria gaudere naygravacz s<ię> albo naszmye<wać> szya ca 1500 WokLub 68r
- Intercus eyn sucht zwischen fel vnd fleysch solzą albo zaszkorzny wrzod ca 1500 WokLub 68v
- Iugalis id est in iugo aptus quasi domitus poddany albo vglaskąny ca 1500 WokLub 71r
- Lanugo id est lana super poma et flos tribuli qui postquam bene exiccatus est leui flatu fertur in aerem albo vąsz ca 1500 WokLub 73r
- Loculus id est bursa, Iohannes XII: Fur erat et loculos habens; item feretrum Lucas VII: et tetigit loculum mary albo drzewsko ca 1500 WokLub 76v
- Ludere spylen et componitur cum al con il de et per naygrawącz albo naszmyevacz ca 1500 WokLub 77r
- Magnas (…) qui magnus est in populo vel potens vyelky albo vyelmoszny pan ca 1500 WokLub 78v
- Magnopere id est valde diligenter vyelycze albo vyelyko ca 1500 WokLub 78v
- Mimus podrzeznyącz albo blazno vyla ca 1500 WokLub 83r
- Monile dicitur a moneo... et est ornamentum pectoris sponky albo spyączye ca 1500 WokLub 84v
- Nausea est appetitus vomendi causatus ex fetore et contingit in mari proprie wulgerunge brzythkoscz albo ochwath ca 1500 WokLub 86v
- Nefrendis id est porculus vel porcula adhuc sugens oszeszek albo oszyą ca 1500 WokLub 87r
- Obloqui id est detrahere misprechere oder hyntersprechen obmovycz albo szeszromoczycz ca 1500 WokLub 90r
- Occupare id est invadere quasi ex improviso vel ante capere et dicitur ab ob et capio zaslanya albo ząkryva vel przykryva ca 1500 WokLub 91r
- Pactum gelubde oder gedinge scilicet inter partes ex pace proueniens przymyerze albo vmovą pactio idem ca 1500 WokLub 94r
- Pensio est tributum vel precium vel ponderatio wochenzynsz czynsz albo sosch, pensio ciu<ilis> sosch (miescki) albo [[czys]] c<zynsz> myesczky ca 1500 WokLub 98r
- Pensio est tributum vel precium vel ponderatio wochenzynsz czynsz albo sosch, pensio ciu<ilis> sosch (miescki) albo [[czys]] c<zynsz> myesczky ca 1500 WokLub 98r
- Petaso (...) id est perna porci sc. baconus siue baffa vlg. polecz albo stroną myaszą ca 1500 WokLub 99v
- Pigmeus karzel albo na pyadzy masz ca 1500 WokLub 100v
- Porticus eyn vorkirch oder eyn eyngang oder leychhausz ganek albo kruchta ca 1500 WokLub 103v
- Proventus pozythek albo dochod ca 1500 WokLub 109r
- Raucescere heyser werden; Raucere idem ochrapyecz albo onyemyecz ca 1500 WokLub 113r
- Sagimen est pinguedo porcorum schmaltz sądlo albo smalcz ca 1500 WokLub 118v
- Salebra id est fractura et asperitas viarum drzastwo albo grvda ca 1500 WokLub 118v
- Salinum eyn saltzvasz vel ponitur pro tota suppellectili szolnycza albo szalszerką ca 1500 WokLub 119r
- Statua eyn seuwl vel est imago vel symulachrum slvp albo szocha ca 1500 WokLub 130r
- Talismodi generis omnis sulchermosse thaky albo thąkovy ca 1500 WokLub 135r
- Taxare schetzen schaczovacz albo czenycz ca 1500 WokLub 135r
- Tectum eyn dach albo poszyczye ca 1500 WokLub 135v
- Tedifera dicitur eciam ferrum ignitum vlg. ognyeve albo rospalone zyelazo ca 1500 WokLub 135v
- Temo eyn deychsel in curru vel gubernaculum nauis dyszlą albo oye albo czyągadlo secundum aliquos ca 1500 WokLub 135v
- Temo eyn deychsel in curru vel gubernaculum nauis dyszlą albo oye albo czyągadlo secundum aliquos ca 1500 WokLub 135v
- Tina ein zuber czber albo czeber ca 1500 WokLub 138r
- Tugurium est domus pastoris in campo yatha albo bvda strzechą ca 1500 WokLub 142r
- Vmbo (…) ein buckeler paveza albo tharczą vel na tharczy gvsz ca 1500 WokLub 147r
-
2. spójnik spajający niesynonimiczne człony alternatywy 'albo, albo-albo, czy-czy, czy to-czy to, już to-już też, bądź to-bądź to' 'vel, aut'
- Flameolum est peplum uel ornamentum capitis proprie szwoyecz albo szerpanka 1450 RozKap 94r
- Versatilis *paslerz albo sabla XV p. post. WokPet I 8
- Abies est quedam arbor eyn tanne szyszky yedlyną albo swyerczyną ca 1500 WokLub 1v
- Acerbus (...) id est immaturus sawer kwaszny albo nyedostaly, albo nyevyrzaly ca 1500 WokLub 3r
- Ansa eyn handhab an eynem krug oder kandel vcho albo rąkoyescz ca 1500 WokLub 10v
- Apium est nomen herbe sic dictum eppig *pedrosky vel wloczągą, pczelnyk albo opych ca 1500 WokLub 11v
- Capulus est caput gladii vel manubrium eius glovycza myecz<e>va albo yed<lce> vel rąkoyescz myeczeva vel lignum in aratro quod arator tenet in manu szochą plvgova ca 1500 WokLub 23r
- Chamus ein zugel oder bysz dem dy pferd haben im maul vsdą albo vadzydlo ca 1500 WokLub 26v
- Cestus baszalyk albo pylathyk ca 1500 WokLub 26v
- Clibanus id est fornax vel cumulus feni pyecz albo stog szan[y]ą ca 1500 WokLub 29r
- Consobrinus schwester kint sobrinus idem brąthąnek albo czyothcząny brąth ca 1500 WokLub 33r
- Cuneus ein schar oder eyn weck oder keyl klyn albo kvklą Versus est vt ego didici cuneus confractio ligni est cuneus panis cuneus est collectio gentis spycza vel schyk ca 1500 WokLub 36r
- Debitor vynovayczą albo dlvsznyk ca 1500 WokLub 37r
- Eruca est modicus vermis frondium vel quedam herba vaschenycza a<lbo> byala gorczy<ca> ca 1500 WokLub 46r
- Exequie (...) begencknysse der totten officia mortuorum zalomsche albo poklady albo pogrzeby ca 1500 WokLub 48r
- Fucus est animal maior ape non mellificans sed aliis mel comedens Etiam dicitur color quo mulieres se depingunt trad albo psczmyel albo rvmyenydlo vel oszą ca 1500 WokLub 55r
- Furca eyn gabel vel patibulum et dicitur a fur et sileo vydly albo schvbyenyczą ca 1500 WokLub 55v
- Glans yaplko w gardle albo zoladz ca 1500 WokLub 56r
- Gleba est durus cespes cum herba vel argilla wal glyny albo darn ca 1500 WokLub 58r
- Glos (…) eyn bruder weyp vel est flos vel vetus lignum splendens de nocte yathrew albo prochno ca 1500 WokLub 58r
- Inducie frysttag oder geleyt (…) przymyerze albo gleyth ca 1500 WokLub 66r
- Innuere id est nutum facere vel signum vel dari intelligi bączycz albo porozvmyecz ca 1500 WokLub 67v
- Irritare id est prouocare vnde in psalmis Irritat aduersarius nomen tuum etc. vel euacuare debilitare nagabacz albo drasznycz albo wnyvecz obroczycz ca 1500 WokLub 70v
- Irritare id est prouocare vnde in psalmis Irritat aduersarius nomen tuum etc. vel euacuare debilitare nagabacz albo drasznycz albo wnyvecz obroczycz ca 1500 WokLub 70v
- Locusta eyn hewschreck vel est genus herbarum myodvnką albo kobylka vermis quidam ca 1500 WokLub 76v
- Matrueles dicuntur filii vel filie matertere czyoczczyany braczya albo szyostry po maczyerzy ca 1500 WokLub 80v
- Patruelis vetterkint stryyeczny filii duorum fratrum sunt patrueles inter se stryeczny braczą albo szyostry ca 1500 WokLub 96v
- Preualere mer mugen oder vber mugen wszyacz albo myecz mocz
ca 1500 WokLub 106r - Prouocare id est irritare reytzen oder verruffen *pobvdzyacz albo drasznycz ca 1500 WokLub 109r
- Questor est qui loco iudicis querit de causis pothskarby albo poborcza ca 1500 WokLub 111v
- Raphanus est lata radix rattich oder merretich chrzan albo rzothkyew ca 1500 WokLub 113r
- Sertum tkanką albo vynyecz ca 1500 WokLub 124v
- Strata via bytha albo vyelka drogą ca 1500 WokLub 131r
- Strepa est cauda serpentis vel eyn stegreyff albo strzemyen ca 1500 WokLub 131r
- Sus grinit kvyczy albo krzaka ca 1500 WokLub 134v
- Tempus est mensura rerum temporalium zeyt czasz albo pyeszyek ca 1500 WokLub 136r
- Testudo (…) a testa dicitur et est quoddam animal quia tegimine teste sit cooperta Etiam dicitur camera templi obliqua et curua quia in modum testudinis veteres templorum tecta faciebant vt celi imaginem redderet etiam dicitur scutum eyn schilt zolw albo sklep ca 1500 WokLub 137r
- Vadimonium zaklad albo rakoyemstwo ca 1500 WokLub 142v
Przypis
Sstp I 22a
Jak cytować?
Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa,
Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych, red. nauk. Ewa Deptuchowa, oprac. inf. Maciej Godny, https://rozariusze.ijp.pan.pl, stan z dnia: 3.05.2024 r.